Het aantal gevallen van obesitas stijgt wereldwijd sterk. Zo sterk zelfs, dat de WHO wereldwijde doelen heeft gesteld om de obesitasepidemie een halt toe te roepen. Obesitas en overgewicht zijn leefstijlgerelateerde metabole aandoeningen. Dat betekent dat een ongezonde leefstijl een belangrijke rol speelt in de ontwikkeling ervan.
Obesitas is een ernstige vorm van overgewicht, waarbij overtollig lichaamsvet zich in extreme mate ophoopt. De Body Mass Index (BMI) wordt vaak gebruikt om overgewicht en obesitas te classificeren. Een BMI tussen 18 en 25 wordt als gezond beschouwd, boven de 25 spreekt men van overgewicht, boven de 30 van obesitas en boven de 35 van morbide obesitas. Overgewicht en obesitas gaan verder dan een esthetisch vraagstuk. Het zijn medische aandoeningen die het risico vergroten op ernstige gezondheidsproblemen, waaronder hart- en vaatziekten, diabetes type 2, hoge bloeddruk, leververvetting en bepaalde vormen van kanker.
Overgewicht en obesitas ontstaan door een verstoorde energiebalans, waarbij meer energie wordt opgenomen dan verbruikt. Dit is het resultaat van een complex samenspel van genetische, omgevings- en leefstijlfactoren. Een ongezonde leefstijl speelt hierin een grote rol. Voeding met een hoge caloriewaarde (hoog in vet en suikers) in combinatie met onvoldoende beweging, draagt aanzienlijk bij aan gewichtstoename. Ook psychologische factoren, zoals stress en emotioneel eten, kunnen hieraan bijdragen.
Bij gewichtsregulatie spelen diverse biologische processen een rol. Denk aan honger- en verzadigingssignalen, energieverbruik, de regulatie van bloedsuiker en insuline, vetstofwisseling, galzuurproductie, ontstekingsreacties en de werking van het immuunsysteem. Deze processen worden sterk beïnvloed door een ongezonde westerse leefstijl met slechte voeding, gebrek aan beweging, te weinig slaap, te veel stress, roken en overmatig alcoholgebruik. Hierdoor ontstaan insulineresistentie en laaggradige ontstekingen, de belangrijkste mechanismen waardoor het metabolisme en de gewichtsregulatie verstoord raken.
Overgewicht en obesitas worden vaak veroorzaakt door een ongezonde leefstijl. Dat betekent dat het aanpassen van leefstijl een onmisbaar onderdeel is van interventies om deze aandoeningen te verbeteren. Denk aan het verbeteren van de voeding, regelmatig bewegen en sporten, voldoende slapen en ontspannen, niet roken en geen alcohol drinken. Een gezondheidsprofessional kan helpen bij deze en andere natuurlijke (leefstijl)interventies.
Referenties
1. Obesity and overweight. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/obesity-and-overweight
2. Püschel GP, Klauder J, Henkel J. Macrophages, Low-Grade Inflammation, Insulin Resistance and Hyperinsulinemia: A Mutual Ambiguous Relationship in the Development of Metabolic Diseases. J Clin Med 2022; 11: 4358.
3. Canfora, E.E., Meex, R.C.R., Venema, K. et al. Gut microbial metabolites in obesity, NAFLD and T2DM. Nat Rev Endocrinol 15, 261–273 (2019).
4. Federatie Medisch Specialisten. Startpagina – Richtlijn Overgewicht en obesitas bij volwassenen en kinderen - Richtlijn - Richtlijnendatabase
Kagnr: 2789-0325-3107